Хто каго выбірае ў вялікіх сініц і чаму?

Імавернасць таго, што пара вялікіх сініц (Parus major) застанецца разам пасля першага гнездавання, залежыць ад сацыяльнага асяроддзя (колькасці і даступнасці патэнцыйных партнёраў), ў якім гэтая пара сфармавалася – да такіх высноваў прыйшлі навукоўцы. 

Як і большасць людзей, большасць відаў птушак стараюцца быць сацыяльна манагамнымі: яны знаходзяць партнёра для размнажэння і застаюцца сацыяльна звязанымі выключна з ім. Таксама падобна да людзей, партнёры часам падманваюць адно аднаго або кідаюць партнёра зусім і капуліруюць з іншым – гэта часта здараецца тады, калі сацыяльнае партнёрства не ёсць аптымальным. 

“Людзі лічаць, што знайсці партнёра лягчэй, калі жывеш у вялікім горадзе і маеш шмат сяброў. Падобна гэткім жа чынам сацыяльная структура ўдзейнічае і выбар на птушак.” – сказала д-р Энціка Куліна (Dr Antica Culina) з факультэту заалогіі Оксфардзкага ўніверсітэту (Вялікабрытанія), кіраўнічка даследавання.

Большасць папярэдніх прац, якія спрабавалі зразумець сацыяльную дынаміку “разводаў” у птушак, выкарыстоўвалі дадзеныя на папуляцыйным узроўні з-за таго, што вельмі цяжка атрымаць дастаткова інфармацыі пра ўзаемадачыненні паміж асобнымі птушкамі ў прыродзе. 

Аднак каманда з Оксфардзкага ўніверсітэту змагла назіраць за тысячамі індывідуальна пазначаных вялікіх сініц у лесе Wytham, Oxon, з канца 1960-х гадоў. З 2007 г. маштабы даследаванняў павялічыліся і 80% птушак, якія зімуюць у гэтым лесе, былі пазначаныя радыё-перадатчыкамі PIT (passive integrated transponders).

Для сініц вакол лесу былі ўсталяваныя сталоўкі з антэнамі, якія і адчытвалі сігналы з перадатчыкаў калі птушкі набліжаліся да іх. Запісваліся дадзеныя пра асобу птушкі, час прылёту- адлёту. Калі прыляталі птушкі ў групах, даследчыкі маглі “назіраць” якія птушкі кантактуюць з якімі і праверыць адносіны ў парах. 

“Нашы сталоўкі адкрытыя два дні на тыдзень і ў гэты час мы атрымлівалі дадзеныя як зрэз сацыяльных ўзаемаадносін у сініц” – растлумачыла д-р Куліна. “Паўтараючы гэта шмат разоў на працягу зімы, мы маглі назіраць за зменамі ў групах і парах”. 

У 2007-14 гг. навукоўцы атрымалі дадзеныя пра наведванні сталовак 6.743.553 разоў 3.198 рознымі сініцамі, дзякуючы якім яны змаглі “памераць сацыяльнае наваколле”, а менавіта колькасць заляцанняў да птушак супрацьлеглага полу, адносіны паміж будучымі партнёрамі і гендэрны баланс у групах каб зразумець імавернасць “разводаў” у парах пасля першага размнажэння. 

Вынікі паказалі, што самцы з высокай доляй знаёмстваў з самкамі маюць меншую імавернасць пакінуць сваю партнёрку да наступнага сезону размнажэння. Цікава, што абсалютная лічба самак у групах няважная, а важным аказаліся адсоткавыя (%%) суадносіны палоў у групе. Акрамя гэтага, менш “разводаў” было ў больш дасведчаных самцоў.  

“Нашы вынікі паказалі, што самцы праз “развод” карэктуюць непажаданае партнёрства. Калі па нейкіх прычынах яны могуць быць няздольныя размнажацца са сваёй “ідэальнай” абранкай, яны размнажаюцца з менш ідэальнай” – сказала д-р Куліна. 

Адначасова аказалася, што для самак сацыяльнае атачэнне не ўздзейнічае на імавернасць іх “разводаў”. Чаму гэта так даследчыкі яшчэ не могуць растлумачыць і будуць праводзіць далейшыя назіранні і эксперыменты, аднак магчыма, што самкі выбіраюць самцоў не толькі на аснове “сяброўства”. Бо самцы ў вялікіх сініц абараняюць свае тэрыторыі, таму самкі, якія мяняюць самца, таксама павінны змяніць папярэднюю тэрыторыю разнажэння. Таму, магчыма, самкі выбіраюць не столькі непасрэдна партнёра, як тэрыторыю, якую ён кантралюе.  

Крыніца:

А. Culina, C.A. Hinde, B.C. Sheldon (2015) Carry-over effects of the social environment on future divorce probability in a wild bird population. The Royal Society Proceedings B  Published 14 October 2015.DOI: 10.1098/rspb.2015.0920

Паводле www.birdwatch.co.uk падрыхтаваў Дзьмітры Вінчэўскі

Здымак Мікалая Вераб'я

На гэтую тэму:

ПТУШКІ ПАКАЗАЛІ ЭВАЛЮЦЫЙНЫЯ ПЕРАВАГІ ЗАКАХАНАСЦІ

КАНФАРМІЗМ І НОНКАНФАРМІЗМ У ПТУШАК НА ПРЫКЛАДЗЕ ВЯЛІКІХ СІНІЦ

ДАКАЗАНА: САМКІ ВЯЛІКІХ СІНІЦ МАЮЦЬ ЛЕПШУЮ ПАМЯЦЬ, ЧЫМ САМЦЫ