Дзве гонкі за птушкамі за два тыдні: ў Беларусі і Швецыі

У першую суботу верасня (05.09) я ўдзельнічаў як адзін з чатырох чальцоў знакамітай “каманды мары” (”dreamteam”) у беларускім чэмпіянаце па спартыўнай орніталогіі ў дзевяцігадзіннай гонцы за птушкамі. Праз 2 тыдні (19.09) я зноў апынуўся на стартавай лініі гонкі за птушкамі, аднак на гэты раз у Швецыі. Іншую назву мела і мая каманда –“170”. Назва ж тлумачыцца вельмі проста – столькі год мы, чатыры сябры і чальцы каманды – правялі ў назіраннях за птушкамі.
У Беларусі мы спаборнічалі ў наваколлі Гродна, тады як у Швецыі мы правялі ўсе 9 гадзін на маім родным востраве Эланд (Öland). Гэта другі па велічыні востраў Швецыі (плошча 1 300 km2), які знаходзіцца ў Балтыйскім моры ў паўднёвага ўскрайку краіны. Абодва спаборніцтвы сабралі па 10 каманд. Калі ж звярнуцца да правілаў, знойдзем некаторыя адрозненні, але агульна гонкі за птушкамі ў абодвух краінах вельмі падобныя: пачынаюцца яны ў 6.00 і заканчваюцца ў 15.00; усе чальцы каманды мусяць убачыць або пачуць від, каб занесці яго ў свой Спіс. Але ў Швецыі ўсе каманды стартуюць у адным месцы. Сёлета, як і ў большасці выпадкаў, мы пачалі спаборнічаць ад дома, ў якім знаходзіцца прадстаўніцтва Шведзкага орніталагічнага таварыства  SOF і кніжнай крамы з адпаведным асартыментам у Стэнузы (Stenåsa). Гэта невялічкая вёска з прыкладна сотняй жыхароў на паўднёва-ўсходнім узбярэжжы вострава.
У Беларусі ж каманды стартуюць у розных месцах па ўсёй краіне. Сёлета нам пашанцавала – мы мелі вельмі добрае надвор’е, не гледзячы на тое, што прагнозы былі самыя змрочныя. Замест абяцанага моцнага дажджу на працягу ўсяго дня, асадкі скончыліся за паўгадзіны на самым пачатку гонкі і пачаліся зноў толькі на самым канцы – г.зн. як раз тады, калі мы ехалі на першае месца назіранняў і назад з апошняга.
Перад стартам у Швецыі ўсе каманды атрымалі Спіс з 60 самымі звычайнымі відамі, якія павінны былі адзначыць пад час гонак усе каманды. Тыя, якія б не здолелі гэтага зрабіць, маглі быць аштрафаваныя.

Тапаграфічна і біялагічна дзве тэрыторыі моцна адрозніваюцца. Öland – востраў з вельмі плоскімі ланшафтамі, дзе мы заўсёды маем кантакт з Балтыйскім морам, і менавіта на ўзбярэжжы можна убачыць шматлікіх качак, кулікоў, лебедзяў, гагачоў, коўраў, гусей і люрыкаў. Тады як вакол Горадні, зразумела, мора няма,  і каб знайсці вадаплаўных птушак, трэба спраўджваць азёры, рэкі ды сажалкі.
Кліматычныя ўмовы не вельмі адрозніваліся. Магчыма, было больш холадна ў Гродна, асабліва раніцамі. На Öland’е мы не мелі нават кроплі дажджу – толькі сонечную бязветраную пагоду. 
Нашы стратэгіі былі амаль аднолькавымі ў абодвух краінах. Найбольш важным ёсць адзначыць як мага больш вераб’іных птушак да 9 гадзін раніцы. Таму мы правялі гэтыя першыя гадзіны гонкі ў лесе або загайніках, якія знаходзяцца недалёка ад азёраў або сажалак. Не менш важна быць там, дзе вераб’іныя мігрыруюць або прыпыняюцца на адпачынак. На Öland’е мы правялі паўдзённыя гадзіны на балтыйскім узбярэжжы, стараючыся адзначыць як мага больш відаў вадаплаўных, а ў адкрытых мясцінах мы прыпыняліся, каб убачыць розных драпежных птушак. У Беларусі з драпежнікамі было таксама, але замест мора мы шукалі чаек, крычак і качак на азёрах. Пад час шведзкай гонкі мы адзначылі аж 9 відаў драпежных птушак, і сярод іх сокала-кабца, касматаногага канюха, чырвонага каршуна і нават стэпавага арла! Аднак прапусцілі балотнага і палявога лунёў, сокала-дрымлюка. Атрымалася ў нас і з дзятламі. Але вось кулікі яўна “падкачалі” – мы ўбачылі толькі чатырнаццаць відаў.
Як і ў Беларусі, ў Швецыі каманды павінны вярнуцца туды, адкуль пачалі гонку. Зразумела, што на Эландзе ўсе вярталіся ў Стэнузу. Час гонкі паволі набліжаўся да канца, а ў нас усё яшчэ заставалася незапоўненай адна графа ў спісе 60 найбольш звычайных відаў. Гэта быў голуб-клінтух, пазначыць якога мы змаглі толькі за 40 хвілін да 15.00. У 14.52 мы вярнуліся ў Стэнузу на месца старту, аднак і тут не дазволілі сабе на разняволеннае чаканне астатніх хвілін. Адзін з чальцоў нашай каманды ўбачыў адлятаючага кругамі шуляка-галубятніка, і менавіта ён стаў нашым апошнім, 117м відам у гонцы.
І калі ў Беларусі з вынікам у 102 віды мы маглі разлічваць на перамогу – і, сапраўды, - перамаглі! – дык у Швецыі мы адчувалі, што наш вынік быў не зусім добры. Ўмовы не былі найлепшымі, але спіс прыкладна з 130 відаў мог быць дасягнуты. Абсалютны рэкорд падобных бёдрэйсаў быў 144 віды на працягу 9 гадзін. Аднак тады спаборніцтвы адбыліся 20 жніўня.
Афіцыйныя вынікі абвяшчаюцца на Эландзе толькі ў 19 гадзін, калі чальцы ўсіх каманд збіраюцца разам для праверкі спісаў і, адначасова, на традыцыйную для бёдрэйсаў вячэру з крэветкамі. Каманда-пераможца ў якасці трафею не атрымлівае карціну-прыз, але яе імя застаецца запісаным з адваротнага боку. На карціне намаляваная выява птушкі, якая складаецца насамрэч з трох відаў, якія звязаны –ці, як мінімум – былі звязаны з Эландам. Цяпер гэтыя віды сталі менш звычайнымі на востраве.
У 22 гадзіны зверка спісаў усіх каманд закончылася, і аказалася, што дзве каманды адзначылі аднолькавую колькасць відаў – а менавіта, 126. Па правілах звычайна ў такіх выпадках выйграе каманда, якая праехала найменшы шлях. Аднак у гэты раз журы вырашыла прызнаць пераможцамі абедзве каманды!  Адбылося так таму, што ўпершыню за гісторыю гонак за птушкамі на Эландзе каманда маладых бёдуотчараў змагла занесці столькі ж відаў у свой спіс, як  і на шмат больш дасведчаныя калегі.
Усяго за 9 гадзін на нашым востраве каманды адзначылі разам 170 відаў птушак. Сярод найбольш цікавых назіранняў былі стэпавы арол, арол-маркут, чырвоны каршун, вандроўны сокал, даўгахвосты паморнік, горная пліска, сняжурка і горная чачотка.

Хокан Эртман (Håkan Örtman), сябра АПБ і SOF адмыслова для www.birdwatch.by
Gårdby 11/10-2009

Здымак Хокана пад час аднаго з беларускіх бёдрэйсаў Дзьмітрыя Вінчэўскага