Эвалюцыя шляхоў міграцыі птушак застаецца параўнальна слабавывучанай, галоўным чынам таму, што падобныя змены цяжка адсочваць. Стэпавы свірстун (Anthus richardi) - тыпова азіяцкі від вераб’іных, які гняздуе ў сібірскіх лугах і стэпах, а зімуе ў Паўднёва-Усходняй Азіі. У апошнія дзесяцігоддзі колькасць рэгістрацый віда на зімоўцы ў Заходняй Еўропе значна павялічылася, хаця як і іншыя віды, якія зімуюць і гняздуюць у Азіі, ім няма чаго рабіць на нашым кантыненце. А колькасць выпадковых залётаў, “праз памылку”, тэарэтычна павінна была б заставацца больш-менш пастаяннай і невялікай.
Доўгатэрміновыя назіранні і выкарыстанне сучасных тэхналогій па адсочванні перамяшчэнняў вераб’іных птушак дазволілі адказаць на некаторыя пытанні: Ці павелічэнне рэгістрацый свірстуноў у Еўропе адлюстроўвае толькі птушак, якія па нейкіх прычынах збіліся з правільнага пралётнага шляху і апынуліся замест Паўднёва-Усходняй Азіі ў Еўропе праз памылку і не дадуць рады вярнуцца на месцы гнездавання віда, ці гэтыя птушкі адлюстроўваюць новую міграцыйную стратэгію?
Пасля першай рэгістрацыі віда на зімоўцы ў Францыі ў 1991 годзе, колькасць месцаў і зімуючых птушак на поўдні гэтай краіны, а таксама ў Італіі, Гішпаніі і Партугаліі пастаянна павялічваецца. Значна павялічваецца і агульная колькасць рэгістрацый стэпавых свірстуноў у Заходняй Еўропе, у асноўным пад час восеньскіх пралётаў. Так, у Францыі, з 3-6 з 1981 да 1993 году іх колькасць павялічылася ажно да 144 у 2018 годзе, падобным чынам ўзрасла і агульная колькасць птушак. Адначасова шмат часцей сталі адзначацца і іншыя азіяцкія віды вераб’іных птушак, але колькасць іх рэгістрацый павялічылася яўна не так значна і таму рост рэгістрацый стэпавых свірстуноў не можа быць звязаны толькі з павелічэннем дасведчаных назіральнікаў.
На працягу трох зімовых сезонаў на ўзбярэжжы Міжземнага мора ў Францыі і Гішпаніі былі адлоўлены 81 свірстун, з якіх 34.6% былі дарослымі. Гэта даволі блізкія суадносіны маладых і дарослых птушак для іншых (еўрапейскіх) відаў , якія тут зімуюць і хутчэй сведчыць пра асваенне свірстунамі новых для віда месцаў зімоўкі, чым пра выпадковыя залёты.
У дадатак да гэтага, за першыя два сезоны даследаванняў былі пазначаныя каляровымі кольцамі 68 птушак, з якіх у наступныя пасля кальцавання зімы ў тых самых месцах назіралі 11 птушак, прычым 4 з іх паслядоўна дзве зімы запар. Каб зразумець паходжанне зімуючых свірстуноў, на 7 з іх былі змешчаныя геалакатары (global location sensors (GLSs)) і 3 птушкі з іх былі пераадлоўлены ў наступныя зімы, каб спампаваць запісаныя прыладамі дадзеныя. Усе тры свірстуны правялі лета ў тым самым месцы ў Навасібірскай вобласці Расіі, дзе гнездавалі на заходнім краі вядомага арэалу віда.
Гэтыя птушкі праляцелі прыкладна 6 тысяч км з Заходняй Сібіры на захад – вельмі незвычайны маршрут для большасці азіяцкіх відаў. У апошнія гады, дзякуючы грамадзкай навуцы, мы ўсё больш даведваемся пра падобных мігрантаў розных відаў, якія выбіраюць паўднёва-заходнія часткі Еўропы для сваёй зімоўкі і дзякуючы больш лагодным зімам, маюць тут параўнальна добрую выжывальнасць і вяртаюцца пасля чарговых сезонаў размнажэння ў Азіі. Да іх можна аднесці пячураўку-зарнічку (Phylloscopus inornatus), сібірскі падвід пячураўкі-ценькаўкі (Ph. collybita tristis), плямістага свірстуна (А. hodgsoni) - хутчэй за ўсё гэтыя віды таксама ўжо ‘стварылі’ другасныя месцы зімоўкі ў Еўропе.
Падобныя назіранні выразна кажуць пра тое, што выпадковыя залёты птушак недаацэнены пры ўзнікненні новых пралётных шляхоў і з’яўляюцца адаптацыяй да глабальных зменаў на месцах іх зімоўкі.
Чым бы ні былі абумоўлены механізмы, з якімі звязана ўзнікненне падобнага новага шляху міграцыі, гэтае даследаванне адно з першых апісвае яго.
PS Ці хапае ўжо атрыманых дадзеных для ўключэння стэпавага свірстуна ў Спіс відаў птушак Беларусі?
Ці можна лічыць дастатковым доказам атрыманую даследчыкамі ‘кропку’ месца адпачынку як мінімум аднаго стэпавага свірстуна недзе каля мяжы Беларусі і Украіны? На наш погляд – не, бо дакладнасць вызначэння каардынат з дапамогай расшыфроўкі запісаў геалакатара працягласці светлай часткі сутак з дапамогай розных праграм даволі прыблізная і на прыкладзе параўнання дакладнасці працы геалакатара і GPS-перадатчыка вядома, што гэта могуць быць адрозненні ад 50 да нават сотняў км.
Крыніца: Paul Dufour et al. 2021. A new westward migration route in an Asian passerine bird // Current Biology 10-2021 https://doi.org/10.1016/j.cub.2021.09.086
Паводле www.cell.com i www.sciencedirect.com падрыхтаваў Дзьмітры Вінчэўскі
На гэтую тэму:
Пячураўкі-зарнічкі пачалі зімаваць у Еўропе!
Новый вид птиц для Беларуси «видели» только спутники?
Новы для Беларусі від птушак – пячураўка-зарнічка – адляцеў з уласным кальцом
Адрозненні ў генах пячуравак з розных папуляцый прымушаюць іх зімаваць у розных месцах
Больш частыя сустрэчы малых лебедзей у Беларусі – вынік утварэння новых месцаў зімоўкі?
- Увайдзіце ці зарэгіструйцеся каб пакідаць каментары.
КАМЕНТАРЫ