Гнездование большой белой цапли Egretta alba в Беларуси было впервые документально подтверждено в 1997 г., когда гнезда были обнаружены в колонии серой цапли в заказнике «Простырь» (Пинский район Брестской области) и в смешанной колонии серых цапель и большого баклана в заказнике «Устье Лани» (Лунинецкий район Брестской области) [1], хотя первая гнездовая колония на крайнем юго-востоке Беларуси была зарегистрирована в 1994 г. [2].

В 1997 г. численность вида оценивалась в 10–30 гнездящихся пар [2], в 2000 г. – уже в 200–300 гнездящихся пар [3]. В 2000-е годы был отмечен быстрый рост численности и расширение ареала большой белой цапли. В 2011 г. гнездящаяся популяция составляла уже 1000–2000 гнездящихся пар, а вне сезона размножения – более 10000 птиц [4].

Города, несмотря на то, что являются крайне неблагоприятной средой обитания для абсолютного большинства животных, тем не менее, включают в себя ряд местообитаний, пригодных для поселения здесь многих из них, в том числе и птиц. В результате сложных и длительных адаптационных процессов некоторые виды птиц смогли не только приспособиться к жизни на урбанизированных территориях, но и значительно увеличили свою численность, расширили распространение, с течением времени полностью исчезнув из естественных местообитаний во многих районах своих исторически сложившихся ареалов. В новых для себя условиях птицы получили доступ ко многим ресурсам (различного рода укрытиям, легкодоступным источникам корма и т.д.), которые могли быть ограниченными в их естественной среде обитания.

На прыканцы мінулага году выйшла адно з самых амбіцыйных выданняў апошніх гадоў- другі том Ілюстраванага Спісу усіх птушак Свету Illustrated Checklist of the Birds of the World. Кніга падвяла рысу пад сучаснымі ведамі пра ўсе 10.965 відаў птушак. Многія з іх- самыя звычайныя ў сваіх краінах і кантынентах. Аднак многім, на жаль, пагражае знікненне з большай ці меншай імавернасцю. Умоўны Топ-10 самых пагражаемых вераб’іных птушак прапануем вашай увазе.

Крумкачы (Corvus corax) – які большасць іншых прадстаўнікоў сямейства – маюць выдатныя кагнітыўныя здольнасці і складаную сацыяльную структуру ў многім параўнальную нават да сацыяльных відаў прыматаў. Міжнародная група даследчыкаў, якую ачольваў праф. Томас Бугніяр (Prof. Thomas Bugnyar) з кафедры кагнітыўнай біялогіі універсітэту Вены (Аўстрыя) дзякуючы выкарыстанню сучаных метадаў змагла значна лепш зразумець дэталі ўзаемадзеянняў негняздуючых крумкачоў.

Вынікі дапамогуць зразумець эвалюцыю разумовых здольнасцяў крумкачоў і былі апублікаваныя ў часопісе Scientific Reports.

Сокалы-белазоры (Falco rusticolus) – самыя вялікія сучасныя прадстаўнікі роду, якія гняздуюць у Арктыцы і могуць займаць тыя самыя месцы гнездавання і гнёзды нават тысячагоддзямі. Добра вядома, што сокалы самі не будуць гнёздаў і таму вымушаны займаць чужыя, звычайна гэта пабудовы рознага ўзросту крумкачовых птушак адпаведнага памеру. Выпадкі, калі гняздо падае або развальваецца пад час гнездавання (па розных прычынах), добра вядомыя для многіх відаў птушак. Аднак амаль невядома, што адбываецца пасля гэтага з жывымі птушанятамі.

Навукоўцы і ахоўнікі прыроды прапанавалі вылучыць новы від крычак. Каралеўская крычка (Thalasseus maximus)  дагэтуль лічылася політыпічным відам і вылучаліся два яе падвіды:  намінальны maximus (распаўсюджаны на абодвух Амерыках) і albididorsalis (які жыве ў некаторых частках Заходняй Афрыкі). Аднак як мінімум апошнія дзесяцігоддзі навукоўцы і практычныя ахоўнікі  з Гамбіі лічылі, што заходнеафрыканскі падвід заслугўвае на паўнапраўны відавы статус. 

Тонкадзюбы кулён (Numenius tenuirostris) застаецца адным з тых відаў птушак, які апошнія дзесяцігоддзі балансуе на мяжы прызнання яго афіцыйна зніклым. Колькасць дакументацыйна пацверджаных выпадкаў гнездавання можна пералічыць на пальцах адной рукі. І ўсе яны паходзяць з-пад Омска з мінулага стагоддзя. Таму сапраўдны арэал віда быў і застаецца невядомым. Аднак калі б можна было хаця б пашырыць пошук на патэнцыйныя месцы гнездавання, то гэта магло б дапамагчы знайсці самы загадкавы від кулікоў.

Константин Роман Ельский (1837–1896) родился в имении Ляды (ныне – южная часть Смолевичского района Минской области) 16.02.1837 г. [1]. Следует заметить, что в ряде источников [2, и др.] как год рождения («1838»), так и локализация места рождения (якобы ныне Червенский район Минской обл.) указываются ошибочно. Отец будущего исследователя, Михал Ельский, происходил из шляхетского рода Ельских герба Пелеш; к этому же роду относились известный историк и краевед Александр Ельский (1834–1916), скрипач-виртуоз Михал Ельский (1831–1904) и скульптор Казимир Ельский (1782–1867). Бабка Константина по линии матери происходила из князей Сапег, а его мать Клотильда (до замужества Монюшко) была теткой известного польского композитора Станислава Монюшко (1819–1872).

Інвазійныя чужародныя звяры вынішчаюць абарыгенныя віды – і не толькі птушак – паступова, але непазбежна ставячы іх на мяжу знікнення. Паводле нядаўняга даследавання, апублікаванага ў часопісе Proceedings of  the National Academy of Sciences (PNAS), іх негатыўная роля яўна недаацэньвалася і, бо чужародныя драпежнікі “… без сумневаў з’яўляюцца найбольш шкоднай групай інтрадуцэнтаў для Сусветнай біяразнастайнасці”. І каты іграюць асноўную ролю ў гэтым працэсе як мінімум для птушак.  

Звычайна раз на два гады ў нас атрымліваецца падрыхтаваць канферэнцыю Гродзенскага абласнога аддзялення так, што на яе не сорамна запрасіць усіх аматараў назіранняў за птушкамі не толькі з Беларусі, але і з-за яе межаў. Сёлета канферэнцыя адбудзецца ў суботу-нядзелю 25-26 лютага ў гасціннай гімназіі №1 імя акадэміка Я.Карскага. Самае цікавае пра назіранні, вывучэнне і ахову птушак Беларусі і не толькі будзе папулярна прадстаўлена ў нас аўтарамі даследаванняў. Не забывайма і пра магчымасць паразмаўляць з самымі цікавымі арнітолагамі і бёдуотчарамі нашага рэгіёну – запрашаем да сябе, бо сапраўды варта! Падрабязная праграма ніжэй.