Усе з нас бачылі гнёзды белых буслоў (Ciconia ciconia), змешчаныя ў розных месцах: на дрэвах, слупах і воданапорных вежах. Зразумела, што велічыня гнязда залежыць ад яго веку - чым гняздо старэйшае, тым павінна быць большым (вышэйшым), бо штогод птушкі прыносяць новы матэрыял і папраўляюць яго.

Малады самец барадача (Gypaetus barbatus), які атрымаў мянушку Adonis, народжаны ў заапарку г.Астрава (Чэхія) 16.02.2014 г, быў выпушчаны ў дзікую прыроду на поўдні Францыі летам таго ж году ў рамах адной з праграм па рэінтрадукцыі віду. Калі пасля выпуску летам 2014 году Адоніс за паўтара гады наведаў – акрамя “роднай”Францыі – Германію і Швайцарыю, а таксама некалькі хвілін праляцеў над Італіяй, то ў 2016 годзе малады барадач заляцеў таксама ў Ліхтэнштэйн, Аўстрыю, Славакію, на захад Украіны, у Польшчу і 26 чэрвеня 2016 г, некалькі гадзін правёў у Кобрынскім раёне Беларусі!

Сёння - па розных ацэнках і падыходах- на Зямлі існуюць каля 11 тысяч відаў птушак. І калі быць чэснымі, то нам яшчэ моцна пашанцавала, што іх столькі захавалася. Знішчэнне і дэградацыя прыродных экасістэм, інтрадукаваныя дзякуючы чалавеку чужародныя віды, змены клімата, паляванне і перавылаў рыбы, а таксама шмат іншых негатыўных фактараў усё больш уздзейнічаюць не толькі на птушак. Аднак не ўсе навіны- кепскія. Штодня на нашай планеце адданыя ахове прыроды людзі шмат робяць, каб захаваць біяразнастайнасць. Прадстаўляем 10 гісторый поспеху, якія сведчаць- эфектыўная ахова аплочваецца вяртаннем відаў часам з самай мяжы знікнення.

Паводле новага маштабнага і доўгатэрміновага даследавання, дзікія птушкі, якія харчуюцца на створаных для іх сталоўках, могуць мець не толькі перавагі перад птушкамі, якія на іх не харчуюцца, але і праблемы - бо такія месцы могуць служыць крыніцамі заражэння рознымі хваробамі. У тым самым нумары часопіса Philosophical Transactions of the Royal Society B з’явіўся таксама артыкул пра небяспеку птушыных сталовак для змены міграцыйных паводзін і заражэння паразітамі.

Міграцыйныя паводзіны дзікіх жывёл могуць значна змяняцца з-за доступу да дадатковага харчавання. Гэта добра вядомы фенамен, які пачаў інтэнсіўна вывучацца ў апошнія дзесяцігоддзі, у асноўным, на прыкладах розных відаў птушак. Аднак гэтыя змены могуць таксама значна змяніць суадносіны і распаўсюджанне розных відаў паразітаў.

Каб праверыць сваю гіпотэзу на гэтую тэму, Леон Браўн (Leone Brown) з Odum School of Ecology універсітэту штата Джорджыя (ЗША) і Рычард Хол (Richard Hall) з мясцовага каледжа ветерынарыі, выкарысталі матэматычныя мадэлі па ўдзеянні дадатковага харчавання на міграцыйныя паводзіны і хваробы.

Вясна сёлета прыпазнілася – толькі на паўднёвым захадзе краіны зямля амаль цалкам вызвалілася ад снегу і маразоў. Але многія віды птушак ужо не могуць больш чакаць і пачалі ўсё больш і больш актыўна і масава вяртацца на свае месцы гнездавання. З пачатку сакавіка ў Беларусі ўжо адзначаныя самыя першыя вясновыя мігранты, колькасць якіх павялічваецца нават не з кожным днём, а нават з кожнай гадзінай: палявыя жаўрукі, звычайныя шпакі, кнігаўкі, залацістыя сеўкі, гусі-гуменіцы, вялікія галубы, чайкі-рыбачкі, качкі-свіцьвы, шэрыя жураўлі і, нарэшце, першыя белыя буслы!

Толькі цяпер былі канчаткова падведзены вынікі агульнабрытанскіх улікаў сокала-падарожніка (Falco peregrinus), якія праводзіліся ў 2014. Аказалася, што від знаходзіцца на максімуме сваёй колькасці пасля абсалютнага мінімума з-за сусветнага крызіса з выкарыстаннем ДДТ у 1960-я гады. Сучасная ацэнка – 1770 гняздуючых пар, што на 22% больш, чым пад час папярэдняга аналагічнага ўліку віду, які адбыўся ў 2002 г..

Пасля прыкладна двух мільёнаў гадоў асобнай эвалюцыі, дзве лініі крумкачоў (Corvus corax) зноў аб’ядналіся праз гібрыдызацыю ў адзіны від - нечаканы тып відаўтварэння для птушак.

Гэтай зімой мы ўпершыню ў Беларусі стварылі магчымасць назіраць за птушкамі на сталоўцы з дапамогай он-лайн трансляцыі. З-за таго, што яна знаходзілася на ўскрайку Белавежскай пушчы ў невялічкай вёсачцы Залессе, на яе прыляталі не зусім звычайныя для гарадзкіх сталовак, да якіх усе мы прызвычаіліся, віды птушак.

За два з паловай месяцы трансляцыі (якая пачалася ў другой палове снежня), на яе заходзілі амаль 4500 чалавек з 62 краін, апошняй да назіранняў далучылася Коста Рыка:

Ступень прыхільнасці розных відаў птушак да месца нараджэння і размнажэння (т. зв. site fidelity) параўнальна даўно і актыўна вывучаецца. Нашмат менш вядома пра прыхільнасць птушак да тых самых месцаў зімоўкі.

Сёлетняя зіма слаба і павольна пачыналася, але цяпер і не думае заканчвацца. Таму, негледзячы на марозны пачатак вясны, мы падвядзем сёлетнія зімовыя вынікі і будзем актыўна выглядваць вясновых птушак. Усяго за два мінулыя месяцы было зроблена 75 паведамленняў у Клуб200 АПБ пра 15 рэдкіх відаў – што для зімы вельмі неблагі вынік. Як потым аказалася, не ўсе з іх тычыліся відаў са Спісу Клубу, але пра ўсё па парадку.

Стагоддзямі лічылася, што большасць птушак - манагамныя істоты – як і людзі. Аднак гэтыя ідэалістычныя ўяўленні былі развеяны пасля таго, як арнітолагі адкрылі ў птушак шматлікія іншыя стратэгіі размнажэння: палігамію, поліандрыю, праміскуітэт і нават “спаборніцтва спермы” (sperm competition). Канешне, як і ва ўсім, што нас здзіўляе ў дзікай прыродзе, ў гэтай разнастайнасці “вінаваты” натуральны адбор.

Працягвае Цім Біркхэад (Tim Birkhead), прафесар біхевіаральнай экалогіі ва ўніверсітэце Шэффілда (Вялікабрытанія):